Op 25 april 2019 bespraken we enkele hoofdstukken uit het boek ‘Heidegger en zijn tijd’ van Rüdiger Safranski. Onze discussie richtte zich op het gedachtegoed van Heidegger. Twee jaar geleden hadden we het boek ook al besproken maar toen hebben we vooral gediscussieerd over de persoon van Heidegger en zijn achtergrond.
We hadden deze keer een moeizame discussie. Sommigen van ons hadden geen grip gekregen op het begrip Dasein. Waar doelde Heidegger op? De meesten van de andere aanwezigen waren ook maar matig enthousiast over de denkwereld van Heidegger. De gedachten van Heidegger zijn moeilijk genoeg en waarom koos hij er voor om ook nog eens zo’n duister en gecompliceerd jargon te ontwikkelen? Toch valt niet te ontkennen dat Heidegger nieuwe filosofische inzichten heeft ontwikkeld. Hierdoor staat hij bekend als een van de belangrijkste 20e eeuwse filosofen. Tegelijk is hij ook zeer controversieel en met name vanuit de Angelsaksische wereld is er veel kritiek op zijn werk geleverd.
Een origineel aspect in Heideggers denken is het Dasein, het er-zijn, waarbij de wereld niet meer wordt beschouwd vanuit het denkende subject. Hoe zou een subject onafhankelijk over de wereld kunnen denken als hij/zij er zelf deel van is? Wat is het zijnde dat het zijn zelf ter discussie stelt? Dat had nog nooit iemand zo bekeken.
We weten dat ons leven eindig is. Als mens leven we dus in de tijd, We zijn onszelf hiervan bewust, maar onze eindigheid noemt Heidegger een Sein zum Tode. Zonder de tijd zouden we niet bestaan. Is dit een diepe gedachte of is het heel triviaal?
De tijdelijkheid van de mens versterkt de noodzaak om de tijd goed te gebruiken en de juiste keuzes te maken. Heidegger zegt dat we hierbij authentiek moeten zijn. Kan dat wel? We zijn toch ook kind van onze tijd en omstandigheden? Bestaat authenticiteit wel? Na de Tweede Wereldoorlog kwam het existentialisme op als filosofische stroming. Existentialistische filosofen als Sartre voelden zich door Heidegger geïnspireerd en benadrukten het belang van authenticiteit. Ook postmodernisten zijn beïnvloed door Heidegger. Zowel het existentialisme als het postmodernisme zijn op dit ogenblik al weer grotendeels uit de gratie geraakt. Heidegger heeft grote invloed gehad maar in hoeverre is hij nog van belang voor de huidige filosofie?