Wat hebben we zoal gedaan in 2015 en 2016?

leestijd plm. 18 min.

Terugblik op het jaarprogramma 2015-2016

15 oktober: jaaropening

Suster Bertken opende het seizoen met een in alle opzichten rijk gevulde avond op een bijzondere locatie. Degenen die de stortregen getrotseerd hadden werden hartelijk ontvangen met koffie of thee in het sfeervolle cultureel centrum Merkaz van de Liberaal Joodse Gemeente. Daarna hield de kunsthistoricus Martijn Pieters een geanimeerde, boeiende lezing over de nieuwste stand van zaken in het wetenschappelijk onderzoek naar de iconografie van Jeroen Bosch, dit vooruitlopend op de grote tentoonstelling van het werk van deze schilder die inmiddels is. geopend.

Na de koffie met taart was het tijd voor de jaarlijkse ledenvergadering. Met algemene stemmen is goedkeuring verleend aan het beleid van het bestuur in het algemeen en dat van de penningmeester in het bijzonder. Men ging akkoord met een verhoging van de jaarlijkse contributie van 10 naar 15 euro. Ook werd Ineke de Groot verwelkomd als nieuw algemeen bestuurslid.

Wat een van de hoogtepunten van de avond had moeten worden, de presentatie van de nieuwe website, viel helaas in het water. Ondanks verwoede pogingen en hulp van de aanwezige leden lukte het niet de technische problemen van de apparatuur (dus niet van de website!) op te lossen, waardoor van een trotse presentatie moest worden afgezien. (Zie overigens het laatste item van dit overzicht: nieuwe website.)

Na al deze formaliteiten was het lang en gezellig borrelen, niet in het minst dankzij de rijk gevulde hapjesdis die onze onvolprezen cateringclub verzorgd had. Leuk dat ook een aantal gloednieuwe leden aanwezig waren bij deze bijeenkomst!

27 oktober: nieuwe website

Triomf, triomf, hef aan mijn luit,
de Suster zegt: de site is uit!

Met deze variatie op de wijze waarop de onsterfelijke Hendrik Tollens melding maakte van het uitkomen van de eerste tand van zijn baby gaven wij op 27 oktober met blijdschap en trots kennis van de verschijning van onze nieuwe website. De oplettende lezertjes onder u weten dat het voorzetsel ‘uit’ niet betekent dat onze nieuwe website onmiddellijk na het aangaan ook weer uit is gegaan. Dat bleek bij het eerste bezoek via de link https://www.susterbertken.nl/

De bestaande website van de Suster heeft jaren naar tevredenheid dienst gedaan, maar voldoet niet meer aan de eisen van de huidige tijd. In samenwerking met Paul Noordermeer (P&ontwerp, grafische vormgeving) en Peter Marinus (aWebsheep internet & design) is een vernieuwde website ontworpen en een nieuw logo voor de Suster. Het bestuur streeft ernaar om beter en op een toegankelijke manier te communiceren met haar leden. Daartoe biedt de nieuwe website volop mogelijkheden. Er is veel meer ruimte dan in de vorige voor het plaatsen van informatie en ook foto’s en filmpjes kunnen nu getoond worden. Bezoekers kunnen zich via de contactformulieren eenvoudig opgeven voor een lidmaatschap, een vraag stellen, een opmerking plaatsen, een verzoek indienen bij de tentamenbank of via het prikbord studiemaatjes zoeken.

Onze vreugde werd overigens getemperd door de weemoed waarmee wij afscheid namen van de vorige website. Wij stellen het zeer op prijs om Petra Otten en plein public hartelijk te danken. Dankzij haar hebben we jarenlang een website gehad die uitstekend functioneerde. Wij zullen haar ook een materieel blijk van onze dank laten bezorgen.

Lezingen

10 december: lezing over Arabisch gregoriaans en crowdsourcing

In 2013 deed de wetenschapper Leo Lousberg een opzienbarende ontdekking: in Utrecht in de twaalfde eeuw moet het gregoriaans soms Arabisch geklonken moet hebben. Zullen we nooit weten hoe dat echt klonk? De leden van Suster Bertken wen at is maar de vraag. Op 10 december liet Leo Lousberg ons laten horen hoe het volgens hem geklonken moet hebben.

In 2014 won Lousberg de Geschiedenisprijs Utrecht met een essay over zijn masteronderzoek naar deze muziek, getiteld Verklonken Utrechts erfgoed: een twaalfde-eeuws antifonarium. Zijn inleiding ging over zijn analyse van het middeleeuwse Gregoriaans, maar ook over hoe hij als onderzoeker een catalogus wil realiseren met de inzet van crowdsourcing. Eerst lichtte hij hoe hij Arabische toonladders in de Utrechtse liturgie van de twaalfde eeuw ontdekte. Hij liet horen hoe met software de twintigste-eeuwse opvatting van het Gregoriaans de klankwereld uit de twaalfde eeuw (tot op zekere hoogte) kan worden gereconstrueerd.

Crowdsourcing gaat over het uitbesteden (‘outsourcing’) van wetenschappelijk werk aan een ‘crowd’ die via internet toegang heeft tot onderzoeksmateriaal om dat te bewerken of om er eigen materiaal aan toe te voegen. De mogelijkheden en gevaren van deze methode lichtte Lousberg toe aan de hand van zijn project om de Utrechtse middeleeuwse muziekmanuscripten te catalogiseren.

Drs. Leo Lousberg MA (Maastricht, 1950) studeerde planologie en bouweconomie aan de Universiteit van Amsterdam (doctoraalexamen 1975). In 2013 sloot hij de researchmasteropleidingen Muziekwetenschap en Mediëvistiek beide cum laude af (Universiteit Utrecht) met een onderzoek naar muzieknotaties in twaalfde-eeuwse Utrechtse liturgische geschriften. Lousberg is sinds 2014 als affiliated researcher verbonden aan het Instituut voor Cultuurwetenschappelijk Onderzoek (ICON) van de Universiteit Utrecht. In dat kader werkt hij aan een beschrijvende en geïllustreerde catalogus van Utrechtse middeleeuwse muziekmanuscripten. Hij bereidt een dissertatie voor over contexten van Gregoriaanse microtonaliteit.

4 januari: Nieuwjaarsreceptie en “Leertouwer verdiende elke denkbare hommage..”

Onze nieuwjaarsbijeenkomst was traditiegetrouw voorzien van veel spijs en drank en een lezing die om muziek draait. Dat deze traditie gewaardeerd wordt bleek wel uit de grote opkomst. Ditmaal had de cateringclub zich weer overtroffen in een bijzonder rijk gevuld buffet van heerlijke bospaddestoelensoep, diverse salades en hartige taarten. Met als klap op de vuurpijl in de pauze van de lezing het toetje: TAART.

De lezing werd dit keer verzorgd door Johannes Leertouwer, artistiek leider en dirigent van de Nieuwe Filharmonie Utrecht. Maar daarnaast ook violist, docent aan het conservatorium van Amsterdam en kenner van de historische uitvoeringspraktijk van Oude Muziek. Vorig jaar heeft Suster Bertken haar leden gewezen op de colleges over de Matheus Passion die Johannes Leertouwer op You Tube heeft gezet en die blijk geven van zijn grote bevlogenheid en didactische gaven. In zijn lezing verbond hij zijn persoonlijke geschiedenis met de opvattingen van waaruit hij nu lesgeeft en leiding geeft aan het orkest. Dit persoonlijke verhaal was zowel verhelderend als ontroerend en vormde daarmee een passende start van het nieuwe jaar.

14 maart: Lezing over de relatie van Midden- en Oost-Europese landen tot Rusland na de Val van de Muur

Prof. dr. Hans Renner gaf ons in deze lezing een boeiend overzicht van de ontwikkelingen in Oost-Europa voor en na de Val van de Muur in 1989. De actualiteit van het onderwerp en de wijze van behandeling met aansprekend beeldmateriaal leidde tot een levendige discussie. Prof. Renner liet zien hoe groot de persoonlijke invloed van regeringsleiders is en is geweest. Gorbatsjov heeft terecht de Nobelprijs voor de Vrede gekregen voor zijn rol bij het afscheid van het communisme in Midden- en Oost-Europa. Poetin etaleert zich met gelikt propagandamateriaal als de nieuwe volksheld van Rusland. Het wantrouwen van de voormalige Oostbloklanden jegens Rusland is groot, met name sinds de annexatie van de Krim (2014) en de sluipende militaire interventie in Oost-Oekraïne. Als waarschuwing kregen we mee dat Poetin Oekraïne nooit zal opgeven. Belangrijk is wie er straks als zijn tegenspeler in het Witte Huis komt.

19 mei: lezing Spinoza over vrijheid en zelfbeschikking.

Waar hebben we het over als we begrippen als tolerantie en vrije meningsuiting in de mond nemen? Het vluchtelingendebat en de affaire “Charly Hebdo” hebben het debat daarover verscherpt. Daarbij wordt vaak het gedachtegoed van de Nederlandse filosoof Spinoza aangehaald. Spinozakenner Van Buuren nam ons mee in dit gedachtegoed waarin hij zich de laatste jaren vooral heeft verdiept en waarover hij inmiddels een boek heeft gepubliceerd.

Vrijheid is volgens Spinoza hetzelfde als zelfbeschikking, zei Van Buuren. Deze wordt ons niet gegeven, maar moet worden bevochten op instanties die gezag over ons uitoefenen: ouders, kerk, autoriteiten. In een vrij staatsbestel is het eenieder toegestaan te denken wat hij wil en te zeggen wat hij denkt, aldus een van Spinoza’s beroemde motto’s. Maar vrijheid van denken is niet hetzelfde als vrijheid van meningsuiting. Vrijheid van denken is onbeperkt en onvervreemdbaar. Met het uiten van een mening daarentegen betreedt men de openbare, dus politieke ruimte. De erkenning dat er grenzen zijn gesteld aan de vrijheid van meningsuiting levert stof tot verhitte discussies over de aard van deze grenzen.

Zelfbeschikking bestaat uit toe-eigening van wat onafwendbaar op ons afkomt. Dit is de moeilijkste, maar ook hoogst bereikbare vrijheid. Zelfbeschikking is kritisch denken. Kritisch denken vormt de kern van onze identiteit als mens: ons denkwezen.

De lezing en de discussie waren zeer boeiend.

Excursies

20 t/m 23 augustus: Cultuurhistorische fietstocht

We verkenden dit jaar per fiets Oost Vlaanderen (België) en Zeeuws Vlaanderen. Vanuit Sint Niklaas in België, maakten we drie dagtochten langs cultuurhistorisch belangrijke objecten in Nederland en België. Aandacht kregen de Zeeuws-Vlaamse stad Hulst, de westelijke uitbreiding van de Antwerpse havens tussen Doel en Kallo, Waasmunster met een abdij van Dom Hans van der Laan, de stad Dendermonde en natuurlijk ook Sint Niklaas zelf. We fietsten langs mooie routes, uitgezocht door Gea Eleveld, Jean Gardeniers zorgde voor uitleg bij de bezienswaardigheden en Marijke Kuipers had alles perfect georganiseerd.

11 september: wandeling beeldenroute

Onze wandeling langs de beeldenroute ARTZUID werd begeleid door een kunsthistoricus. De route ging langs de Apollolaan, de Minervalaan en de Zuidas. De tocht duurt 1,5 uur.

Rudi Fuchs, kunsthistoricus en voormalig directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam, was samen met tentoonstellingsmaker Maarten Bertheux verantwoordelijk voor de samenstelling van ARTZUID 2015, de vierde editie van de tweejaarlijkse Internationale Sculptuurroute in Amsterdam. Fuchs had een innovatief tentoonstellingsconcept ontwikkeld met 18 ‘podia’ op de open plekken van de route. De geselecteerde kunstenaars hebben ieder een eigen podium gekregen dat kon worden ingericht met meerdere monumentale beelden. Deelnemende kunstenaars waren internationale grootheden, o.a. Georg Baselitz, Jaume Plensa, Tony Cragg, KAWS, John Chamberlain, Georg Herold en Mimmo Paladino.

16 en 30 januari Kirchner, Paradijs in de bergen

De belangstelling voor deze excursie naar de Kirchner tentoonstelling in Singer Laren was zo groot dat ze twee maal werd georganiseerd.

Ernst Ludwig Kirchner (Aschaffenburg 1880 – Davos 1938) behoort tot de belangrijkste kunstenaars uit de eerste helft van de twintigste eeuw. Hij is één van de oprichters van de Duitse expressionistische kunstenaarsbeweging Die Brücke. Veel van onze leden kennen hem dan ook uit de OU-cursus Expressionisme. Daar gaat het vooral over zijn periode als lid van Die Brücke; de tentoonstelling in Singer gaat over zijn latere jaren. Na een zenuwinzinking, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog, verhuisde Kirchner naar het Zwitserse alpendorp Frauenkirch (Davos). In het isolement van de bergen creëerde hij zijn eigen paradijs en legde dat vast in woord en beeld.

8 april: Het spoor van Franciscus

Ter gelegenheid van de Franciscus-tentoonstelling in het Catharijne-convent namen we deel aan een speciaal voor leden van Suster Bertken door het Gilde Utrecht georganiseerde Franciscuswandeling. De Gildegidsen volgden het spoor van de invloed van Franciscus tussen 1181 en 1581 in Utrecht. We verdiepten ons samen in de Regel van Franciscus en stonden stil bij plaatsen waar gemeenschappen van navolgers hebben gewoond. Zo maakten we een pelgrimstocht door de stad.

13 mei: werkplekbezoek hoofd development Mauritshuis

De Suster streeft ernaar om in ieder studiejaar een excursie te organiseren naar een werkplek van een student die een geslaagd voorbeeld is van hoe onze studie kan samengaan met werk en van wat je in je werk met je studie zou kunnen doen. Op die manier willen we complementair aan wat de OU biedt service verlenen aan onze leden. In dit studiejaar gingen we naar de werkplek van Boudewijn Koopmans.

Boudewijn vond door zijn studie Algemene cultuurwetenschappen al vóór zijn afstuderen een mooie baan: hoofd fondsenwerving bij het Mauritshuis in Den Haag. Inmiddels is hij er hoofd development. Boudewijn ontving ons op zijn werkplek helemaal bovenin de nieuwe vleugel van het Mauritshuis. Hij kan boeiend over zijn werk vertellen. Abonnees van LOCUS, het tijdschrift voor studenten en docenten cultuurwetenschappen aan de OU, kunnen dat verifiëren door het interview met Boudewijn in nummer 34/2014 na te lezen.

Na afloop van zijn lezing over zijn werk leidde hij ons rond langs hoogtepunten uit de collectie van het Mauritshuis. En uiteraard dronken we na afloop een biertje.

9 juli: jaarafsluiting in en bij kasteel Loenersloot

Het is inmiddels een traditie geworden om het studiejaar af te sluiten met een rondleiding, een wandeling en een toast op het verstreken jaar. Dit keer bezochten we het kasteel en de voormalige ridderhofstad Loenersloot, gevolgd door een wandeling in de oude kasteeltuin.

Kasteel Loenersloot dateert uit de Middeleeuwen, van omstreeks 1250 of nog eerder. Een hele stoet van adellijke families heeft het kasteel door de eeuwen heen bewoond. Sinds mei 2013 is het, na een grondige restauratie, opengesteld voor bezoekers. De laatste bewoonster, barones van Nagell, die er bijna 50 jaar woonde, lijkt toevallig net vertrokken te zijn uit de volledig ingerichte ruimten. Stanny Verster, mede-lid van de Suster, leidde ons, samen met twee collega’s rond in het kasteel. we bewonderden veel specifieke kenmerken van een middeleeuws kasteel: gracht, stokoude toren, kloostermoppen, oprijlaan, etc.

Ook het park, dat in 1798 is aangelegd, is gerestaureerd. Het is in de originele Engelse landschapstijl teruggebracht.

We sloten de zomerse middag af met een drankje, een hapje en een toost op het mooie verstreken jaar.

Workshop muziek

De eerste editie van de workshop muziek was een succes. In acht avonden werkten de deelnemers het boek Muzikale Stijlgeschiedenis van Wouter Steffelaar door. Het waren boeiende avonden die de deelnemers veel hebben geleerd.

Het boek biedt een overzicht van de ontwikkeling van de (westerse) klassieke muziek vanaf de middeleeuwen tot en met de twintigste eeuw, van gregoriaans tot atonale muziek, van Hildegard von Bingen tot Arvo Pärt. Historische overzichten en theorie worden geïllustreerd en verduidelijkt door luistervoorbeelden op de cd’s die bij het boek horen. Achterin het boek staat een verklarende woordenlijst die vele malen uitkomst biedt als de basiskennis tekort schiet.

Al vóór aanvang was de deelnemers duidelijk gemaakt dat de term ‘workshop’ niet toevallig is gekozen: het is een cursus zonder docent, dus het komt geheel op de inzet van de deelnemers aan om de cursus inhoud te geven. ‘Achteroverleunen en je laten volstoppen met kennis is er niet bij’, aldus de voorbereidende email van de initiatiefnemer.

De werkwijze laat zich als volgt beschrijven:

– elke bijeenkomst wordt een hoofdstuk van het boek behandeld.

– iedere deelnemer bereidt het hoofdstuk thuis grondig voor, zowel de tekst als de luistervoorbeelden

– bij toerbeurt is een van de deelnemers de voortrekker van de bijeenkomst. Deze voortrekker bereidt zich extra voor, anticipeert op mogelijke vragen, zoekt aanvullende informatie en leidt uiteindelijk de bijeenkomst.

Deze werkwijze heeft geleid tot een grote inzet van alle deelnemers en avonden die door de verschillende bijdragen van de voortrekkers vaak een heel verrassend verloop hadden.

Wat een mooie ‘cursus’! Jammer dat muziek geen rol speelt in het curriculum van CW, want we hebben voortdurend ervaren dat muziek verbonden is met alle andere aspecten van onze cultuur(geschiedenis).

Komend studiejaar wordt er weer een workshop muziek georganiseerd.

Cultuurwetenschappelijk atelier

De centrale vraag van het eerste Cultuurwetenschappelijk Atelier was: “Wat is de cultuurwetenschappelijke verbinding tussen kunst en literatuur op gebied van gemeenschapskunst in de periode 1880-1914?”.

In twee avonden is de zoektocht naar een antwoord op deze vraag met veel enthousiasme en inzet uitgevoerd, waartoe enig “huiswerk” benodigd was om een academisch verantwoord antwoord te formuleren. De eerste avond is gebruikt om een cultuurwetenschappelijk referentiekader te bepalen. In rood staan op het eerste overzicht de kernbegrippen vermeld op grond waarvan het onderzoek uitgevoerd kon worden. Vervolgens zijn tijdens de tweede avond de onderzoeksresultaten bediscussieerd en is een antwoord geformuleerd. Het antwoord is niet uitgeschreven, maar in een mindmap weergegeven.

Het vernieuwende aspect van het Cultuurwetenschappelijk Atelier is het over cultuurwetenschappelijk grenzen heen kijken en verbanden leggen tussen onderwerpen die behoren bij de vier disciplines van onze studie, waarbij de discipline cultuurgeschiedenis als een overkoepelend, verbindend element de lijm tussen de studiegebieden is. Niet alleen inhoudelijk leerzaam maar zeker ook interessant om met mede-studenten een onderzoeksvraag uit te pluizen door een cultuurwetenschappelijk referentiekader te bepalen en vervolgens via literatuuronderzoek de verschillende studiegebieden op grond van referentiekader en cultuurgeschiedenis aan elkaar te verbinden.

Afgemeten aan de positieve reacties van de deelnemers is dit eerste atelier een geslaagd experiment geweest. Op naar het tweede atelier!

Studieclubs

Club actuele kunst

Onder de actueel artistieke leiding van Jo Neus bezocht deze club weer een indrukwekkend aantal tentoonstellingen. Een kleine greep:

29 oktober: Stedelijk Museum, Amsterdam, overzichtstentoonstelling van de Nulbeweging, Zero, let us explore the stars; tevens performance uit het programma van Tino Sehgal, A year at the Stedelijk
5 november, Museum Kranenburgh in Bergen (NH) voor de expositie De bomen van Buisman, van Sjoerd Buisman; kunst waarvan de recensent van het NRC moest huilen.
17 november, De Fundatie in Zwolle : expositie van twee Duitse fotografen, Barbara Klemm en Ellen Auerbach.
1 december fotomuseum FOAM in Amsterdam, expositie Magnum contact sheets.
22 december Kunsthal Kade, Amersfoort: overzichtstentoonstelling Expeditie land art.
26 januari: twee exposities over de Nulkunstenaar Schoonhoven in het Museum Prinsenhof in Delft “Kijk, Jan Schoonhoven” en in het Stedelijk museum in Schiedam “De werkelijkheid van Jan Schoonhoven”
11 februari: Claus Fund Galery werk van de Iraanse fotograaf Newsha Tavakolian, en Stedelijk museum, expositie van de Duitse kunstenaar Isa Genzken, Mach Dich hübsch!
22 april Kade in Amersfoort, expositie naar aanleiding van “De loop der dingen” van Fischli & Weiss.
13 mei Gevangenis aan het Wolvenplein in Utrecht, expositie Hacking Habitat: met onder meer werk van William Kentridge, Grimonprez, Susan Hiller, Pedro Reyes.
26 mei De Pont, Tilburg, Roni Horn, glassculpturen en fotowerken
culturele strandlunch in Bergen, dinsdag 7 juni, na bezoek aan museum Kranenborgh met de expositie ingericht door Joost Zwagerman over stilte
19 juli: museum Schunck in Heerlen waar een expositie is van de architect Ludwig Mies van der Rohe.

Filosofieclub

Onder de filosofische leiding van Willem van Maren besprak de filosofieclub:

het essay voor de maand van de filosofie in 2015 Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers van Rutger Bregman en Jesse Frederik en het boekje waarin Peter Henk Steenhuis de nieuwe denker (denkster) des vaderlands interviewde: Het leven is niet leuk als je je mond houdt.
Het leven van de geest van Hannah Arendt.
De best mogelijke wereld van Steven Nadler
Macht en onmacht. Een verkenning van de hedendaagse aanslag op de Verlichting, door de Belgische filosofe Tinneke Beeckman
De opstand van de massamens van José Ortega y Gasset

Literatuurclub

Onder de bezielende leiding van Anton de Winter besprak de literatuurclub

De Verliefden van Javier Marias
Een bijna volmaakte vriendschap van de jonge Japans-Oostenrijkse schrijfster Milena Michiko Flasar
Canada van Richard Ford
Judas van Amos Oz
Kinderen van Brezjnev van de in Nederland wonende – en in het Nederlands schrijvende – Estlandse schrijfster Sana Valiulina.

Op 3 juli bracht een delegatie van de club een bezoek aan clublid Jacques van der Staak op Texel.

Opera- en filmclub

De opera- en de filmclub organiseerden een miniproject over filmische, muzikale en choreografische bewerkingen van het boek Don Quichot van Cervantes.

Donderdag 26 november werd een documentaire bekeken over de spectaculaire mislukking van de verfilming van Don Quichot door Terry Gilliam (van Monty Python) met Johnny Depp in de hoofdrol. Gilliam staat bekend om zijn filmische mislukkingen. En er zijn veel meer documentaires over het al dan niet gelukt produceren van films: bijvoorbeeld Apocalyps now en Fitzcarraldo. Maar deze documentaire over Gilliams mislukking stond garant voor een boeiende avond over filmisch strijden tegen windmolens.

Jules Massenet heeft een zeer boeiende operaversie gecomponeerd die losjes gebaseerd is op het boek van Cervantes. Toen Massenet de opera schreef, leed hij soms aan persoonsverwarring: hij raakte verliefd op de sopraan die de rol van Dulcinée zou zingen en meende zelf Don Quichot te zijn. We bekeken een ontroerende versie van de opera met in de hoofdrol de beroemde José van Dam.

En dan is er ook een ballet van de choreograaf Petipa (favoriet van het hof in Petersburg) op muziek van Ludwig Minkus. Een paar jaar geleden is die in de Stopera uitgevoerd door het Nationale Ballet met Karel de Rooy en Peter de Jong (Mini en Maxi) in de niet dansante hoofdrollen. Ook hun prestaties roerden sommigen van de deelnemers tot tranen.

Poëziewerkgroep

Onder de inspirerende leiding van Simon Tamminga is de werkgroep dit studiejaar weer zeer actief geweest. Voor de bijeenkomsten van de groep kan elke deelnemer gedichten uit binnen- of buitenland, oud of nieuw, insturen, die dan op één van de volgende middagen worden besproken. Eventueel maakt de club gebruik van de wijsheid uit de OU-cursussen over literatuur, maar kennis daarvan is geen vereiste voor deelname.

Het afgelopen jaar was er weer een ruime diversiteit aan dichters en dichteressen bij de inzendingen voor de bijeenkomsten. Na hun overlijden werd aandacht aan gedichten van Wim Brands en Joost Zwagerman besteed. Na de publicatie van “Jij zegt het” door Connie Palmen zat er een gedicht van Sylvia Plath bij de inzendingen. Verder werden gedichten besproken van de Nederlandse dichters Wim Brands, Anneke Brassinga, Remco Campert, Jacob Cats, Judith Herzberg, Ingmar Heytze, Esther Jansma, Hester Knibbe, Rutger Kopland, K. Michel, Johan Andreas Dèr Mouw, Huub Oosterhuis, Ilja Leon Pfeiffer, Sybren Polet, Toon Tellegen, Joost Zwagerman, Rogi Wieg.

De rij besproken buitenlandse dichters tenslotte doet denken aan een poëtische Olympiade zonder Olympos: